Risk mapping: zo krijg je grip op digitale risico’s

Stel je voor: je wordt vandaag gehackt. Weet je dan wat er écht op het spel staat? Veel organisaties hebben weliswaar technische maatregelen getroffen, maar missen het overzicht: welke risico’s zijn kritiek, waar zit de echte kwetsbaarheid, en wat gebeurt er als het misgaat? Met risk mapping breng je dat scherp in beeld, en leg je de basis voor gerichte keuzes, slimme investeringen en aantoonbare digitale weerbaarheid. 

Wat is risk mapping, en wat levert het op?

Met risk mapping breng je je digitale risico’s systematisch in kaart. Je kijkt naar wat je moet beschermen, welke bedreigingen daarop van invloed zijn, waar je kwetsbaar bent en wat de impact zou zijn als het misgaat. Op basis daarvan bepaal je welke risico’s je moet aanpakken en welke je bewust accepteert.

Risk mapping helpt bovendien met prioriteren: welke maatregelen zijn nu nodig, en waar kun je pas later op inzetten? Bovendien maak je risico’s bespreekbaar. Niet alleen binnen IT, maar ook met finance, compliance en het management. Dat zorgt voor meer draagvlak én betere afstemming tussen technische maatregelen en bedrijfsdoelstellingen.

Waarom is risk mapping belangrijk?

Zonder risk mapping maak je keuzes op gevoel, niet op feiten. Daardoor loop je het risico om overal een beetje te beveiligen en los je niet echt iets op. Zonder risk mapping merk je vaak pas achteraf of je de juiste keuzes hebt gemaakt, nadat een incident al schade heeft aangericht.

Met risk mapping:

• Focus je op wat ertoe doet: je weet waar je risico loopt en wat het kost als het misgaat.

• Verbind je IT met business: risico’s worden begrijpelijk voor management en bestuur.

• Werk je aantoonbaar aan compliance: bijvoorbeeld met NIS2, DORA of ISO 27001.

• Stimuleer je samenwerking: risk mapping maakt risico’s concreet voor alle betrokkenen.

In 5 stappen naar een risk map die werkt

Risk mapping hoeft niet ingewikkeld te zijn. Met een gestructureerde aanpak en een beetje voorbereiding kun je snel stappen zetten. Deze vijf stappen helpen je op weg:

1. Bepaal wat je moet beschermen

Elke organisatie heeft kroonjuwelen: data, systemen of processen die cruciaal zijn voor de continuïteit. Denk aan klantdossiers, productieomgevingen, financiële applicaties of intellectueel eigendom. Als hier iets mee gebeurt, zijn de gevolgen direct voelbaar: financieel, operationeel of reputatief.

Breng deze onderdelen eerst in kaart. Wat is écht essentieel voor je organisatie? Welke processen zijn daarvan afhankelijk? En wat gebeurt er als een van die schakels uitvalt? Een eenvoudige inventarisatie, aangevuld met input van betrokken afdelingen, is vaak al een sterke start.

2. Breng relevante dreigingen in kaart

Zodra je weet wat belangrijk is, kijk je naar mogelijke bedreigingen. Waar kunnen dingen misgaan en waar moet je rekening mee houden? Dreigingen kunnen technisch zijn, zoals ransomware of datalekken, maar ook menselijk of organisatorisch. Denk aan fouten door personeel, misbruik van toegangsrechten of gebrekkige afspraken met leveranciers. Ook externe factoren zoals wetgeving of stroomuitval kunnen risico’s opleveren.

Gebruik waar nodig bekende modellen zoals MITRE ATT&CK of de OWASP Top 10. Maar vertaal ze wel naar je eigen context. Want een ziekenhuis loopt andere risico’s dan een SaaS-bedrijf. Daarbij: wat voor de één kritiek is, kan voor de ander verwaarloosbaar zijn.

3. Analyseer waar je kwetsbaar bent

Een dreiging is pas een risico als je er kwetsbaar voor bent. Daarom is het belangrijk om ook je zwakke plekken in kaart te brengen. Waar ben je onvoldoende beschermd? Welke gaten bestaan er in processen, tooling of bewustzijn?

Denk aan:

• Onvoldoende patchbeheer of updates
• Shadow IT of verouderde systemen
• Slecht ingerichte toegangscontrole
• Ongetrainde medewerkers of een lage alertheid
• Geen inzicht in de supply chain of externe toegang

Combineer technische scans met interviews, procesanalyses en observaties. Zo krijg je een compleet en realistisch beeld van je weerbaarheid. En dat op zowel menselijk, technisch als organisatorisch vlak.

4. Weeg impact en waarschijnlijkheid

Niet elk risico vraagt om dezelfde aandacht. Door per risico de kans en impact te bepalen, krijg je overzicht. Wat is reëel, wat is verwaarloosbaar, en wat kan je organisatie echt in de problemen brengen?

Bijvoorbeeld:

• Een cyberextortion-aanval op je kernsysteem heeft een hoge impact, met een gemiddeldekans.
• Een phishingmail naar een junior medewerker heeft een lage impact, maar een hoge kans.

Werk met een eenvoudige schaal (laag/midden/hoog) en zorg dat je inschattingen door meerdere disciplines worden onderbouwd: IT, finance, compliance en operations kijken vaak elk vanuit een ander perspectief.

5. Visualiseer en prioriteer

Zet je bevindingen om in een overzichtelijke risk map of heatmap. Daarin zie je in één oogopslag welke risico’s urgent zijn, welke minder, en wat je op de korte of lange termijn kunt doen.

Een goede risk map:

• Is begrijpelijk, ook voor niet-technische stakeholders
• Wordt regelmatig geüpdatet (bijvoorbeeld elk kwartaal of na grote wijzigingen)
• Ligt aan de basis van je security roadmap, investeringsbesluiten en compliance-audits

Risk mapping is geen eenmalige exercitie. Zie het als een levend document dat je helpt om bij te sturen in een continu veranderende dreigingsomgeving.

Veelgemaakte fouten (en hoe je ze voorkomt)

Te vaak zien we dat organisaties risk mapping afdoen als ‘een verplichte analyse’. Dat is zonde, want het kan juist veel opleveren. Maar dan moet dit wel goed zijn uitgevoerd.

Valkuilen die je liever vermijdt:

• Risk mapping eenmalig uitvoeren
  → Herhaal de analyse regelmatig. Risico’s veranderen voortdurend.
• IT alles laten invullen
  → Betrek de hele organisatie. Zonder input van business en operations mis je cruciale risico’s.
• Te complex maken
  → Houd het overzichtelijk. Een eenvoudige risk heatmap zegt soms meer dan een rapport van 80 pagina’s.

Geen opvolging geven
→ Gebruik de uitkomsten actief. Koppel acties aan prioriteiten en volg op in je governancecyclus.

Zo maak je van risk mapping een krachtig stuurinstrument

Risk mapping is geen doel op zich. Het is een middel om betere keuzes te maken in een complex en dynamisch dreigingslandschap. Door risico’s inzichtelijk, bespreekbaar én beheersbaar te maken, leg je de basis voor gerichte investeringen, gedragen beslissingen en aantoonbare weerbaarheid.

Je hoeft niet groot te beginnen. Start met één afdeling of proces, test je aanpak en schaal daarna op. Wil je sneller resultaat, of heb je hulp nodig bij het structureren of visualiseren? Dan staan onze experts klaar om met je mee te denken, van methodiek tot uitvoering.

Sparren over risk mapping binnen jouw organisatie?

Neem gerust contact op. We helpen je graag verder.